<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#FFFFFF">
<p>Chào các bạn,</p>
<p>Xin chuyển các bạn dưới đây một bài viết rất hay và dễ hiểu của
anh Lê Văn Lợi, thành viên VFOSSA, về một chủ đề đang rất "hot"
trên media mấy ngày qua: FB thông báo sự ra đời của một đồng tiền
kỹ thuật số mới Libra. Bài viết được anh Lợi gửi lên diễn đàn
ICT_VN tối qua và tôi xin được phép gửi lại cho các thành viên của
VFOSSA.<br>
</p>
<p>Cũng về chủ đề thời sự này, một thành viên khác của VFOSSA, anh
Mã Hoàng Hải, có một bài viết khác giới thiệu về Libra cũng rất
hay. Xin giới thiệu để các bạn quan tâm cùng tham khảo
<a class="moz-txt-link-freetext" href="http://taostartup.asia/tham-khao-toan-dien-ve-libra-global-coin-cua-facebook/">http://taostartup.asia/tham-khao-toan-dien-ve-libra-global-coin-cua-facebook/</a></p>
<p>Các đồng tiền kỹ thuật số (chúng ta vẫn quen gọi là "đồng tiền
ảo") đình đám trước đây (Bitcoin, Ethereum) và đồng Libra mới
toanh này đều được xây dựng trên các chuỗi khối (Blockchain) nguồn
mở. Nói một cách khác đây đều là các sản phẩm dựa trên nguồn mở.
Điều đó càng làm chúng ta thêm tin tưởng vào những giá trị mà
nguồn mở có thể đem lại cho cuộc sống của chúng ta.<br>
</p>
<div class="moz-forward-container">Thân ái,</div>
<div class="moz-forward-container">Nguyễn Hồng Quang</div>
<div class="moz-forward-container"><br>
</div>
<div class="moz-forward-container">-------- Message transféré
--------
<table class="moz-email-headers-table" cellspacing="0"
cellpadding="0" border="0">
<tbody>
<tr>
<th valign="BASELINE" nowrap="nowrap" align="RIGHT">Sujet :
</th>
<td>[ict_vn: 7602] Nhàn đàm ICT: Libra (≋) vs. Bitcoin (₿)
vs. Ethereum (Ξ)</td>
</tr>
<tr>
<th valign="BASELINE" nowrap="nowrap" align="RIGHT">Date : </th>
<td>Thu, 20 Jun 2019 22:58:56 +0700</td>
</tr>
<tr>
<th valign="BASELINE" nowrap="nowrap" align="RIGHT">De : </th>
<td>Le Van Loi <a class="moz-txt-link-rfc2396E" href="mailto:levanloi@itb.com.vn"><levanloi@itb.com.vn></a></td>
</tr>
<tr>
<th valign="BASELINE" nowrap="nowrap" align="RIGHT">Répondre
à : </th>
<td><a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:ict_vn@googlegroups.com">ict_vn@googlegroups.com</a></td>
</tr>
<tr>
<th valign="BASELINE" nowrap="nowrap" align="RIGHT">Pour : </th>
<td><a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:ict_vn@googlegroups.com">ict_vn@googlegroups.com</a></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<br>
<div dir="ltr">
<div dir="ltr">Dear các anh/chị
<div><br>
</div>
<div>Hôm 18/06/2019, trên mạng xã hội Facebook, Mark
Zuckerberg thông báo sự ra đời của Hiệp hội Libra (Libra
Association) và đồng tiền ảo Libra (<a
href="https://www.facebook.com/zuck/posts/10107693323579671"
moz-do-not-send="true">https://www.facebook.com/zuck/posts/10107693323579671</a>).
Nhiều tờ báo mô tả đây là thông tin “địa chấn”, rất nóng
(“hot”). Nhân sự kiện này, xin gửi tới anh/chị tóm lược so
sánh Libra với 2 đồng tiền ảo đi trước là Bitcoin và
Ethereum trong lúc anh/chị nhâm nhi cà phê. Đảm bảo với
anh/chị hết cà phê là hết nhàn đàm!<br>
<br>
</div>
<div>Trong bài viết này tôi chỉ bàn về “kỹ thuật”, còn các tác
động khác của đồng Libra thì xin không đề cập. Dù sao thì
đồng Libra chưa tồn tại mà, hãy để đến đầu năm 2020 anh/chị
sẽ có dịp trải nghiệm xem nó thế nào!<br>
<br>
</div>
<div>Còn về mặt “công nghệ”, rất dễ nhận thấy Libra mượn ý
tưởng chính từ Bitcoin và Ethereum. Tất nhiên, trong quá
trình tiến hóa, người đi sau mượn ý tưởng của người đi trước
là chuyện bình thường (bản thân Ethereum cũng mượn ý tưởng
từ Bitcoin).<br>
<br>
1. <b>Libra Association</b>. Mọi người cứ mặc nhiên gán
Facebook đưa ra tiền ảo Libra, nhưng trên thực tế đây là
Hiệp hội Libra đưa ra đấy chứ 😊. Không tin anh/chị đọc
“Sách Trắng Libra” - Libra White Paper (<a
href="https://libra.org/en-US/white-paper/"
moz-do-not-send="true">https://libra.org/en-US/white-paper/</a>)
mà xem! Đáng kể nhất về các thành viên của hiệp hội này có 2
tên tuổi mà chắc anh/chị ai cũng biết, đó là <b>Mastercard</b>
và <b>Visa</b>. <br>
- Điểm này Libra khác hẳn Bitcoin. Libra làm rầm rộ, lôi kéo
đủ các loại đối tác. Còn Bitcoin? Chỉ một mình Satoshi
Nakamoto lặng lẽ tạo ra Bitcoin và Blockchain, rồi sau đó
cũng lặng lẽ rút lui và “biến mất”.<br>
- Libra khởi động có vẻ hơi giống cách Ethereum. Năm 2014
khi công bố ra mắt Ethereum có một danh sách dài các thành
viên sáng lập. Đến năm 2017, Ethereum lập liên minh <b><i>Enterprise
Ethereum Alliance (EEA)</i></b> với 150 thành viên.<br>
<Ngoài lề><br>
</div>
</div>
<blockquote style="margin:0 0 0 40px;border:none;padding:0px">
<div dir="ltr">
<div><i>Chữ “Libra” đọc na ná như chữ “Libre” trong tiếng
Pháp. Nghĩa của từ “Libre” trong tiếng Pháp là “Tự do”.
Có lẽ họ hàm ý đây là đồng tiền “Tự do” chăng?</i></div>
</div>
</blockquote>
<div dir="ltr">
<div></Ngoài lề><br>
<br>
2. <b>Ví tiền ảo</b>. Cũng trong thông báo trên, Mark
Zuckerberg cho biết Facebook sẽ cấp ví điện tử cho người
dùng với tên gọi là Calibra. Libra giống Bitcoin ở điểm là
đều sử dụng công nghệ Blockchain. Blockchain lưu “tài khoản”
là cặp khóa Public – Private (mỗi tài khoản giữ một cặp chìa
khóa gồm chìa khóa bí mật: private key và chìa khóa công
khai: public key). Tất nhiên, một người dùng có thể có nhiều
ví điện tử. Khái niệm trên được đưa ra bởi Satoshi Nakamoto.
Về điểm này thì Libra đồng nhất với Bitcoin và cả Ethereum:
không lưu định danh người dùng trong blockchain, chỉ lưu
“địa chỉ tài khoản” – tham khảo thêm: <a
href="https://developers.libra.org/docs/life-of-a-transaction"
moz-do-not-send="true">https://developers.libra.org/docs/life-of-a-transaction</a>
<br>
<br>
3. <b>Libra Blockchain</b>. Chúng ta còn nhớ là Satoshi
Nakamoto tạo ra blockchain sau mỗi 10 phút và khối sau là
hàm số “băm” (hàm hashcash) của khối trước ghép với độc số
nonce. Blockchain của Libra chọn một cách tiếp cận khác: mỗi
một giao dịch sẽ tạo ra một “lá” (leaf) mới của Cây Merkle
(xem <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Merkle_tree"
moz-do-not-send="true">https://en.wikipedia.org/wiki/Merkle_tree</a>:
cấu trúc Cây Merkle giống cấu trúc Cây thông thường chỉ đặc
biệt ở chỗ là tất cả các nút và lá đều là kết quả các hàm
băm – hash function). Có thể nói Satoshi Nakamoto tạo ra
blockchain là một cấu trúc “<b><i>List</i></b>”, còn Libra
tạo ra blockchain là một cấu trúc “<b><i>Tree</i></b>”. Cách
tiếp cận này Libra giống Ethereum, cải tiến hơn “một tẹo” so
với Bitcoin. (Nói thêm: Độ phức tạp tính toán của cấu trúc “<i><b>List</b></i>”
là O(N), trong khi độ phức tạp tính toán của cấu trúc “<b><i>Tree</i></b>”
là O(log(N)) – trong đó N là số block.)<br>
<br>
4. <b>Libra Node (Validator)</b>. Trong Bitcoin của Satoshi
Nakamoto, sổ cái (Ledger) được lưu giống hệt nhau ở hàng
chục ngàn nút (Node). Mỗi một giao dịch mới sẽ được “đại đa
số” các nút cùng xác nhận. (Nói thêm: “Đại đa số”, theo hệ
thống Byzantine Fault Tolerance, là đạt được trên 2/3 tổng
số nút.) Các nút ở trong Bitcoin hoàn toàn được tạo ra một
cách tự do, miễn là phải có Proof-of-Work. Libra phân biệt
hai loại nút (Node - còn được gọi là Validator): loại
Permissioned (đã được cấp phép) và loại Permissionless
(không được cấp phép). Hiện tại chỉ có loại nút đã được cấp
phép mới có quyền xác nhận giao dịch. Mỗi một nút được cấp
phép là “cơ sở dữ liệu phân tán” do một thành viên của hiệp
hội Libra vận hành! Trong tương lai, Libra sẽ chuyển dần
sang nút Permissionless. Nhưng đó là tương lai. Đây là điểm
còn “kém” của Libra so với hệ thống Bitcoin của Satoshi
Nakamoto: tất cả ngay từ đầu là Permissionless! Cách tiếp
cận này Libra giống Ethereum, khác “một tẹo” so với Bitcoin.<br>
<br>
5. <b>Đúc (hủy) tiền ảo</b>. Chúng ta biết rằng cả hai hệ
thống Bitcoin và Ethereum, người dùng phải “đào mỏ” (mining)
mới “khai quật” được tiền ảo. Libra thì sao? Người dùng muốn
có tiền phải đổi tiền “thật” sang đồng Libra. Libra có cả
Ngân hàng Trung ương Libra (Libra Reserve) nữa anh/chị ạ!
Đổi tiền “thật” với tiền ảo “Libra” giống như đổi tiền lúc
đi du lịch nước ngoài vậy (chắc trong tương lai phải có quầy
phục vụ đổi tiền Libra chứ nhỉ 😊). Khi đổi tiền “thật” sang
đồng Libra thì Libra Reserve sẽ nhập một lượng tiền tương
đương vào khối tài sản của mình và ghi vào ví điện tử của
người dùng đúng bằng lượng tiền Libra Reserve vừa nhập vào.
Quá trình này gọi là đúc tiền (minted). Ngược lại, khi người
dùng đổi tiền Libra ra tiền “thật” thì một lượng Libra tương
đương sẽ bị hủy (burned).<br>
- Hiện nay các thành viên của Hiệp hội Libra đóng góp một
khoản tương đương 10 triệu đô la Mỹ. Sau khi đóng góp mỗi
thành viên nhận được Libra Investment Token (một dạng chứng
nhận đầu tư vào Libra). Đây là điểm khác biệt rõ nhất của
Libra so với Bitcoin và Ethereum.<br>
<br>
6. <b>Proof-of-Work</b> vs. <b>Proof-of-Stake</b>. Để bảo
vệ blockchain, chống lại việc kẻ gian có thể tấn công,
Satoshi Nakamoto đã tạo ra một khái niệm có tên gọi là
Proof-of-Work: Để tạo ra khối tiếp theo, người "đào mỏ" phải
tạo ra một kết quả “băm” (hàm hashcash tác động lên khối
ngay đằng trước và độc số nonce) và phải nhỏ hơn một ngưỡng
quy định. Vì hàm số băm không có hàm giải ngược nên người
“đào mỏ” chỉ mỗi một cách là biến đổi dần số nonce và kiểm
tra từng kết quả. Việc này đòi hỏi rất nhiều tính toán. Đây
là điểm bị chỉ trích của Bitcoin: lãng phí về lượng tính
toán (hàng chục nghìn hệ thống cùng làm một việc giống nhau
và độc lập với nhau) và không có cơ chế hợp tác của những
người “đào mỏ”.<br>
- Hệ thống Ethereum lúc đầu cũng cùng nguyên tắc với Bitcoin
(nghĩa là sử dụng Proof-of-Work). Nhưng Ethereum sẽ chuyển
sang một khái niệm mới có tên gọi là Proof-of-Stake. Trong
hệ thống Proof-of-Stake, người “đào mỏ” sẽ được thay bằng
“Validator” (người xác nhận). Trong hệ thống này người xác
nhận không cần giải bài “đánh đố” hàm hashcash, nhưng phải
đặt cược một lượng tiền ảo (Ether). Nếu có hành vi gian lận
thì lượng tiền này sẽ bị mất. Tiền thưởng cho Validator là
phí giao dịch. Người chuyển tiền phải trả phí giao dịch (cái
này giống ngân hàng 😊). Phí giao dịch và lưu trữ trong
Ethereum được gọi là Gas Price (Gas là khái niệm ảo, không
có thật trong đời thường).<br>
- Hệ thống Libra sử dụng Proof-of-Stake và nhiều khái niệm
của hệ thống Ethereum. Chú ý rằng Proof-of-Stake kém an toàn
hơn Proof-of-Work, dễ bị tấn công. Và đã gọi là có “người
xác nhận” thì hệ thống này chưa thực sự “phân tán” theo đúng
nghĩa của nó.</div>
<div><br>
7. <b>Lập trình trên Blockchain</b>. Để thực hiện các giao
dịch trên blockchain, mỗi một hệ thống có “ngôn ngữ lập
trình” riêng. <br>
- Bitcoin sử dụng ngôn ngữ kịch bản <b><i>Bitcoin Script</i></b>.
Công việc chính của lập trình trên blockchain của Bitcoin là
xử lý giao dịch: chuyển Bitcoin từ A đến B.<br>
- Ethereum sử dụng <b><i>Ethereum Virtual Machine bytecode
(EVM)</i></b>. Hệ thống Ethereum đã mở rộng tính năng
của blockchain, không đơn thuần chỉ dùng trong thanh toán.
Hệ thống Ethereum đưa <b><i>Smart Contract</i></b> vào để
lập trình trên blockchain. Ngôn ngữ EVM có nhiều tính năng
hơn Bitcoin Script: có thể tạo cấu trúc dữ liệu, có vòng
lặp, có định nghĩa các thủ tục (user-defined procedure) và
gọi hàm. Tuy nhiên, tính “mở” của EVM lại vô tình có thể tạo
ra nhiều lỗi lập trình, thiếu tính tự kiểm duyệt logic giữa
đầu vào và đầu ra như của Bitcoin Script. <br>
- Libra sử dụng ngôn ngữ lập trình trên blockchain có tên là
<b><i>Move</i></b>: first-class assets, flexibility, safety,
and verifiability. Lập trình trên Libra tương tự như trên
Ethereum: xử lý giao dịch và <b><i>Smart Contract</i></b>.
Trong ngôn ngữ Move, <b><i>Smart Contract </i></b>được đặt
tên là <b><i>Module</i></b>.<br>
<br>
Nói gọn lại, Libra có vẻ như tích hợp các ưu điểm của
Bitcoin và Ethereum, nhưng kém “ảo” hơn, chưa thoát ra khỏi
hoàn toàn … a middleman.<br>
<br>
Tôi tin là anh/chị đã hoàn tất tách cà phê của mình :-)<br>
</div>
<div><br>
</div>
<div>Anh/chị nào không quan tâm xin vui lòng bỏ qua.</div>
<div><br>
</div>
<div>Trân trọng</div>
<div>Levanloi</div>
</div>
</div>
-- <br>
# <a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:ICT_VN@googlegroups.com">ICT_VN@googlegroups.com</a> là mailing-list (ML) gồm các nhà nghiên
cứu, giảng dạy, triển khai và quản lý CNTT-TT từ các trường, viện,
doanh nghiệp và cơ quan/tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ. ICT_VN
ML từ 23/12/2003. <br>
# Đề nghị chỉ gửi những trao đổi hữu ích chung cho cộng đồng ICT.<br>
# Website: ictday.vn; FB:fb.com/groups/diendanictvn; FP:
fb.com/fanpage.ictvn<br>
# MỚI:
ictday.vn/su-kien/danh-sach-cac-su-kien-cong-nghe-thong-tin-2018-2019-18.html<br>
# Liên hệ với quản trị ML: <a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:ICT-VN@googlegroups.com">ICT-VN@googlegroups.com</a><br>
--- <br>
Bạn nhận được thư này vì bạn đã đăng ký vào nhóm Google Groups
"ICT_VN".<br>
Để hủy đăng ký khỏi nhóm này và ngừng nhận email từ nhóm, hãy gửi
email đến <a href="mailto:ict_vn+unsubscribe@googlegroups.com"
moz-do-not-send="true">ict_vn+unsubscribe@googlegroups.com</a>.<br>
Để đăng lên nhóm này, hãy gửi email đến <a
href="mailto:ict_vn@googlegroups.com" moz-do-not-send="true">ict_vn@googlegroups.com</a>.<br>
Để xem cuộc thảo luận này trên web, hãy truy cập <a
href="https://groups.google.com/d/msgid/ict_vn/CALZkdKOrYV6C0R2w0pk04RfXiX-Crqy-CnPi7JN8Rb_-_RS1Bg%40mail.gmail.com?utm_medium=email&utm_source=footer"
moz-do-not-send="true">https://groups.google.com/d/msgid/ict_vn/CALZkdKOrYV6C0R2w0pk04RfXiX-Crqy-CnPi7JN8Rb_-_RS1Bg%40mail.gmail.com</a>.<br>
Để có thêm tùy chọn, hãy truy cập <a
href="https://groups.google.com/d/optout" moz-do-not-send="true">https://groups.google.com/d/optout</a>.<br>
</div>
</body>
</html>